De politieke partijen NSC en BBB willen dat deelnemers van pensioenfondsen de kans krijgen zich uit te spreken over de overgang van hun pensioengelden naar het nieuwe pensioenstelsel.

Vooruitlopend op het debat over de aanpassing van de nieuwe Wet toekomst pensioenen op 29 januari hebben Nieuw Sociaal Contract (NSC) en BoerBurgerBeweging (BBB) een amendement ingediend om pensioenfondsen te verplichten hun deelnemers, gepensioneerden en zogenaamde ‘slapers’ te laten stemmen over de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Dit sluit aan bij één van de aanbevelingen die Tweede Kamerlid Agnes Joseph (NSC) doet in haar visiedocument ‘Werken aan een toekomstbestendig pensioen’ (foto). Daarin staan naast de aanbeveling voor het instemmingsrecht ook voorstellen tot betere communicatie, meer keuzevrijheid en een koopkrachtiger pensioen.

Aanzienlijke onzekerheden
Bij de invoering van het nieuwe pensioenstelsel wordt 1500 miljard euro aan pensioengeld van alle pensioenfondsen samen overgebracht (‘ingevaren’) naar het nieuwe pensioenstelsel en uitgesplitst naar 10 miljoen persoonlijke pensioenpotjes. Die overgang brengt volgens Agnes Joseph, die zelf jaren als pensioenactuaris werkte, aanzienlijke onzekerheid met zich mee. Vaste uitkeringen worden vervangen door variabele uitkeringen, die afhankelijk zijn van beleggingsresultaten.

Collectief instemmingsrecht
“De nieuwe pensioenwet brengt financiële onzekerheid voor alle deelnemers, voor gepensioneerden en voor de ‘slapers’”, stelt Joseph. “Aan hen is nooit gevraagd of ze daarmee instemmen. De wet heeft het zelfs onmogelijk gemaakt persoonlijk bezwaar aan te tekenen. Wij vinden dat mensen over hun eigen pensioengelden moeten kunnen beslissen. Daarom willen wij dat er per pensioenfonds een collectief instemmingsrecht komt.”

Instemmingsrecht geen belemmering
Volgens Joseph hoeft het verplicht vragen van instemming van deelnemers, gepensioneerden en slapers de pensioenfondsen niet te belemmeren bij de voorbereiding van de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. “De invoering van de Wet toekomst pensioenen kan gewoon doorgaan. In de aanloop naar het invaren komt daar alleen een peiling bij die vier weken voor de transitiedatum moet zijn afgerond. We geven zo de mensen waarvan het pensioengeld ook daadwerkelijk is het laatste woord over dat wel of niet invaren. De keuze is dan: liever een iets hoger pensioen met meer onzekerheid of liever een iets lager en meer voorspelbaar pensioen.”

Wel of niet invaren
Alleen als 30 procent van de deelnemers meedoet, is het collectief instemmingsrecht geldig. Als meer dan 50 procent van deze deelnemers wil invaren dan varen alle bestaande rechten in. Als meer dan 50 procent tegenstemt dan varen alle bestaande rechten niet in.

Twee stelsels naast elkaar
Dat laat onverlet dat de nieuwe pensioenopbouw vanaf dat moment wel in de nieuwe premieregeling kan plaatsvinden. De bestaande rechten blijven dan achter in het bestaande stelsel. Er bestaan dan twee stelsels naast elkaar. “Daar hoeft niemand van te schrikken”, vindt Joseph. “Dat gebeurde ook in andere landen waar een overgang naar een ander pensioenstelsel heeft plaatsgevonden. Nederland is het enige land dat dit in één keer wil oplossen met het ondoorzichtige en oncontroleerbare invaren.”

Het laatste woord
“Het geven van recht van inspraak hoort bij het nieuw sociaal contract dat we met de samenleving nastreven”, verduidelijkt NSC-partijleider Pieter Omtzigt. “Het laatste woord is met dit amendement aan de deelnemers: zij hebben het pensioengeld bij elkaar gespaard, zij moeten erover kunnen stemmen. Dit had veel eerder geregeld moeten en kunnen zijn: ik heb dit als eenmansfractie eerder al eens voorgesteld. Dit amendement is een cruciale stap in het herstel van vertrouwen en het bieden van meer zekerheid aan miljoenen Nederlanders.”

Enige logische optie
“De nieuwe pensioenwet hebben wij nooit gewild”, vult Kamerlid Henk Vermeer (BBB) aan. “Maar nu die er toch is, is het minste wat je kunt doen de deelnemers laten bepalen wat er met het door hun zelf opgebouwde geld gebeurt. Het doel was een persoonlijk pensioen. Dan is er zelf over beslissen de enige logische optie. En ja, de fondsen vinden dat niet leuk, maar zij zijn er voor werkenden en gepensioneerden, en niet andersom.”

Keuzevrijheid bij invaren
Het amendement sluit aan bij één van de aanbevelingen uit het visiedocument ‘Werken aan een toekomstbestendig pensioen’ van Agnes Joseph. Daarin worden verschillende problemen waar de uitvoering van de Wet toekomst pensioenen tegenaan loopt uiteengezet met aanbevelingen om te komen tot oplossingen. Die oplossingen zijn volgens Joseph:

– Communicatie: voorkom te hoge beloftes
“Pensioenfondsen beloven met het nieuwe pensioenstelsel nog meer dan in het oude stelsel. Als je de communicatie mag geloven gaat iedereen erop vooruit en lopen mensen straks minder risico. Dat is niet realistisch. Aanpassing van de communicatie is nodig om straks onnodige teleurstellingen te voorkomen.”

– Doelstellingen: stimuleer sturen op koopkrachtbehoud
“Pensioenfondsen behalen het doel tot een koopkrachtiger pensioen in verwachting niet. Volgens pensioenadviseurs ontmoedigt de wetgeving zelfs sturing op koopkracht. Het is belangrijk om de wet aan te passen om de kans te vergroten dat het nieuwe pensioenstelsel dit belangrijke beoogde doel wél behaalt.”

– Geef instemmingsrecht en handelingsperspectief bij invaren
“Voor het aanpassen van bestaande pensioenen, het ‘invaren’, is het individueel bezwaarrecht afgeschaft, maar daar staat geen goed alternatief tegenover. Dit brengt onnodige risico’s met zich mee voor het draagvlak en vertrouwen in het nieuwe pensioenstelsel.”

– Plan B: maak naast invaren ook ‘ingroeien’ mogelijk
“Er is geen goed Plan B voor pensioenfondsen die niet kunnen invaren. Bij het Pensioenakkoord 2019 stelde de regering voor dat pensioenfondsen naast invaren ook geleidelijk kunnen toegroeien naar nieuwe stelsel. Maar die mogelijkheid is er uiteindelijk niet gekomen. Het is echter belangrijk dat ook deelnemers van pensioenfondsen die niet kunnen invaren een beter pensioen krijgen. En ervoor te zorgen dat pensioenfondsen die niet invaren, geleidelijk kunnen toegroeien naar het nieuwe stelsel.”

Parlementaire planning
Op dinsdag 29 januari debatteert de Tweede Kamer over wijziging van de Pensioenwet. De verwachting is dat de Kamer een week later stemt over het amendement, waarna het bij meerderheid naar de Eerste Kamer zal worden gestuurd voor behandeling.

► Amendement Collectief instemmingsrecht
► Visiedocument Werken aan een toekomstbestendig pensioen
► Stel het ‘invaren’ van pensioenen uit!