Help! De dokter verzuipt…

Leo Bisschops, voorzitter KBO-Brabant, 1 mei 2023

Wie van onze generatie herkent deze kreet niet: de titel van het boek (en de film) van onze Brabantse schrijver Toon Kortooms? Over de handel en wandel van een kleurrijk huisarts in de Peel, 24 uur per dag beschikbaar. Hij kende al zijn patiënten met naam en vooral toenaam en sloeg in de gemeenteraad met zijn vuist op tafel als het ging om de armen in hun belabberde huisvesting.

Is de huisarts een uitstervend beroep? Misschien. In een recent rapport van de Raad Volksgezondheid & Samenleving (RVS) met als titel De Basis op orde werd mijn zorg niet weggenomen. Ook vanuit onze eigen provincie bereiken mij de laatste tijd veel signalen over tekortschietende eerstelijnszorg (huisarts- en wijkverpleegkundige zorg).

Onze Nederlandse eerstelijnszorg stond tientallen jaren internationaal hoog in aanzien: drempelloos toegankelijk, iedere burger stond ingeschreven bij een huisarts, er was sprake van een vertrouwensband en ieders ziektegeschiedenis was goed terug te vinden in het dossier. Zorg van de wieg tot het graf. De effectiviteit van deze zorg scoorde hoog. En het is nog goedkoop ook! Wist u dat 90% van alle zorgvragen door onze eerstelijners wordt opgelost, terwijl zij maar 4% van ons totale zorgbudget daarvoor nodig hebben?

Helaas, deze schitterende basisvoorziening staat onder grote druk, aldus het genoemde RVS-rapport. Een greep uit de oorzaken. Gelet op de groei van de zorgvraag, onder andere door de vergrijzing, zijn er te weinig (huis)artsen beschikbaar. Steeds meer artsen willen parttime werken, al dan niet als zzp’er. En binnen nu en vijf jaar gaat 30% van de huisartsen met pensioen! De wijkverpleging wordt vooral geplaagd door marktwerking, aldus dit rapport. Een voorbeeld: in twee wijken in Den Haag zijn 170 zorgorganisaties actief! Met hun eigen autootjes, administraties, zzp’ers en managers. Terecht luidt de conclusie uit het rapport dat als onze basiszorg op de tocht staat, ons hele zorgsysteem dreigt vast te lopen. Dat vraagt om fors ingrijpen.

De suggestie om meer basisartsen (een basisarts is opgeleid tot arts, maar moet zich nog specialiseren) in te zetten vind ik niet sterk. Ze zijn immers wel bevoegd maar niet bekwaam, zoals een deskundige stelde. Bovendien stromen ze na verloop van tijd weer door. Onze eerstelijnszorg verdient echt beter. Ofwel zoals Toon Kortooms zijn boek begint: “Laten we de drenkeling liever echt te hulp schieten, anders verzuipt hij werkelijk nog!”