De komende jaren wordt het Nederlandse pensioenstelsel drastisch veranderd, zonder dat de ongeveer tien miljoen deelnemers van de pensioenfondsen daar iets over te zeggen hebben gehad. “Er wordt een gigantisch experiment uitgevoerd met spaargelden van miljoenen Nederlanders”, zegt Wilma Schrover, directeur van KBO-Brabant.

“Onze pensioenfondsen worden gesplitst in evenveel potjes als mensen. Dat wordt niet alleen een chaos, maar het betekent ook een enorme verslechtering, want alle risico’s van beleggingen worden bij de deelnemers gelegd. Ik hoop dat er in de kabinetsformatie nog wat aan gedaan kan worden”, aldus Wilma Schrover (foto) in gesprek met Syp Wynia, hoofdredacteur van Wynia’s Week TV. Het gesprek is hieronder te bekijken en beluisteren.

Wilma Schrover stelt dat de stelselverandering bij de pensioenen er in een reeks achterkamers doorgedrukt is, gebruikmakend van valse argumenten, zoals ‘we vergaderen er al vijftien jaar over’. De Nederlandsche Bank vervult daarbij diverse dubbelrollen, van toezichthouder op zowel de financiële sector als de pensioenfondsen tot adviseur van de kabinetsformatie. De Nederlandsche Bank zit samen met ministeries, vakbonden, verzekeraars, vermogensbeheerders en pensioenfondsen ook weer in de pensioendenktank Netspar, dat de veronderstelde ‘wetenschappelijke’ begeleiding van dit monsterproject verzorgt.

Belang van de deelnemers

Schrover verbaast zich over de rol van de vakbonden en de Eerste en Tweede Kamer, omdat dit bij uitstek de instellingen zijn die zich zouden moeten bekommeren om het belang van de deelnemers in de pensioenfondsen, tevens de grote meerderheid van de burgers van Nederland. In de praktijk hebben de bonden alle voorwaarden die ze vooraf stelden laten vallen. En de Kamerleden van partijen die hebben ingestemd met de nieuwe wet – partijen die de afgelopen jaren de kabinetten-Rutte op de been hielden – deden dat vaak met tegenzin, maar vanwege de fractiediscipline.

De grote verliezers

De burgers, tevens de deelnemers in de pensioenfondsen, ziet Schrover als de grote verliezers en de pensioenfondsen en vooral de particuliere financiële sector ziet ze als de grote winnaars. “Het risico van de pensioenbeleggingen komt volledig bij de deelnemers, hun rechten nemen af. Het is een opzichtige verslechtering voor de burger. Mensen moeten hun leven lang een vijfde van hun loon afgeven bij een pensioenfonds dat ze niet zelf kunnen kiezen en het wordt beheerd door vakbonden en werkgeversbonden – weer zonder dat ze er persoonlijk iets over te vertellen hebben. Maar het is voor de meesten wel verreweg de grootste spaarpot die ze hebben.”

Lachende derde

De lachende derde is in de ogen van Wilma Schrover de particuliere financiële sector die niet voor niets sinds de aanname van de wet tv-reclame maakt voor ‘een extra pensioenpotje’. Eerder was het werknemerspensioen samen met de AOW voldoende om na pensionering je levensstijl te kunnen voortzetten, nu moet er ‘een extra pensioenpotje’ aan te pas komen – waar financiële bedrijven logischerwijs wel brood in zien.

Terug te draaien?

Is er nog kans om de stelselherziening terug te draaien? Wilma Schrover is niet optimistisch, want de pensioenlobby is zeer machtig. Maar ze ziet nog wel wat mogelijkheden. “Het beste zou zijn om de wet in te trekken, maar van de nu formerende partijen komt dat vooral de VVD niet goed uit, want die stond er als regeringspartij steeds achter. Een mogelijkheid om het nieuwe stelsel alleen voor jongeren in te laten gaan is ook niet erg kansrijk.” De meeste kansen ziet ze voor een plan van NSC van Pieter Omtzigt: deelnemers van pensioenfondsen per fonds laten stemmen of ze het wel willen. Als er een meerderheid tegen is, gaat bij dat fonds de stelselherziening niet door. Maar alles hangt uiteraard af van het verdere verloop van de formatie.

Ooit beste stelsel ter wereld

Wilma Schrover: “We hadden het beste stelsel van de wereld, maar het is sinds de eeuwwisseling alleen maar verslechterd. En dan gaan ze nu een gigantische stelselherziening aan, terwijl allang gebleken is dat de Nederlandse overheid daar helemaal niet goed in is. Pikant is dat het deze keer een riskant experiment is met private gelden, van de burgers van Nederland. Want dat is het.”

1.500 miljard euro

Wilma Schrover is in de vijftien jaar dat ze nu directeur van KBO-Brabant is niet blijer geworden over de Nederlandse pensioenwereld. Die ze ziet als een gesloten bunker, waar ook journalisten – zoals tv-journalist Cees Grimbergen van Omroep MAX – met alle middelen worden geweerd. Schrover: “Er wordt 1.500 miljard euro van tien miljoen Nederlanders beheerd. Maar het is een gesloten bolwerk.” Niet alleen hebben de miljoenen deelnemers tot dusver niets te zeggen gehad over het nieuwe stelsel, maar veel pensioenfondsen nemen ook allerlei politieke beleggingsbeslissingen, zoals het niet beleggen in Shell of wel in de wapenindustrie. Nu bieden de pensioenfondsen weer aan om pensioengeld te steken in het ‘groene’ stroomnetwerk van Nederland, hoewel niet vaststaat dat het een goede belegging is. De primaire afweging die pensioenfondsen moeten maken bij hun beleggingen is of de koopkracht van (toekomstige) gepensioneerden ermee gediend is. Andere afwegingen zijn uiteraard denkbaar, maar secundair.”