Er is een vernieuwde handreiking Zorg voor mensen die bewust stoppen met eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen. KBO-Brabant heeft de handreiking vanuit patiëntperspectief becommentarieerd.
Mensen hebben in toenemende mate behoefte aan regie over hun eigen levenseinde. Ze hebben daarvoor verschillende opties, waaronder bewust stoppen met eten en drinken. Ieder wilsbekwaam persoon kan hier zelf voor kiezen en dit uitvoeren. Een goede begeleiding door zorgverleners is hierbij belangrijk. De herziene Handreiking Zorg voor mensen die stoppen met eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen helpt artsen en verpleegkundigen hierbij. KBO-Brabant mocht de handreiking vanuit patiëntperspectief bestuderen en becommentariëren.
Goede informatie
Het is belangrijk dat patiënten goed weten wat hun opties zijn en beslissingen nemen op basis van goede informatie. Daarom is het zo goed dat de handreiking uitgebreid ingaat op het belang van een tijdig gesprek over het levenseinde tussen arts, patiënt en naasten. In de handreiking is ook duidelijker gemaakt dat het geven van informatie over bewust stoppen met eten en drinken een onderdeel kan zijn van proactieve zorgplanning en dat zorgverleners in gesprekken over het levenseinde zelf de mogelijkheid van stoppen met eten en drinken ter sprake kunnen brengen.
Leeftijdsgrens afgeschaft
In de nieuwe handreiking is de leeftijdsgrens afgeschaft. In de vorige versie van de richtlijn, die stamt uit 2014, werd stoppen met eten en drinken afgeraden voor personen jonger dan 60 jaar. De reden hiervoor was het gebrek aan bekende gevallen waarbij personen onder de 60 jaar op deze wijze hun leven beëindigden. Recent zijn diverse gevallen gemeld waarbij ook mensen jonger dan 60 jaar bewust kozen voor stoppen met eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen. Hierdoor is in de herziene handreiking de leeftijdsgrens losgelaten. Bij personen jonger dan 60 jaar en zonder levensbedreigende aandoeningen kan het proces van bewust stoppen met eten en drinken wel langer en moeizamer verlopen. Dit komt vooral door de over het algemeen betere lichamelijk conditie waarin deze jongere patiënten verkeren.
Wilsonbekwame mensen met dementie
Een andere aanpassing is dat hoofdstuk 7 – Stoppen met aanbieden van eten en drinken bij ter zake wilsonbekwame patiënten met dementie – volledig herschreven is. Dit hoofdstuk richt zich op ter zake wilsonbekwame mensen met dementie en bespreekt of het aanbieden van eten en drinken in sommige situaties nog passend is. Een besluit hierover kan alleen na een zorgvuldig proces worden genomen, waarbij het actuele gedrag van de patiënt leidend is. Een eventuele schriftelijke wilsverklaring of mondeling gedocumenteerde wilsuiting speelt slechts een beperkte rol. Ook zijn ervaringen van artsen en naasten opgenomen. Het gaat om een nieuw hoofdstuk waarin de naasten van mensen die zijn overleden door te stoppen met eten en drinken hun ervaringen beschrijven. Daarnaast beschrijven ook enkele zorgverleners hun ervaringen en hun werkwijze. Dit hoofdstuk is opgenomen ter illustratie omdat er onder zorgverleners en in de samenleving soms misverstanden bestaan over hoe het proces van stoppen met eten en drinken precies verloopt.
De herziene handreiking is tot stand gekomen in samenwerking met de NAPA, het NHG, de NIV, NVKG, NVVE, V&VN en Verenso en vervangt de handreiking uit 2014.