Home

Samen beslissen over zorg en ondersteuning

Samen beslissen over de juiste zorg is in zwang. Het leidt tot meer passende zorg die aansluit bij uw wensen en doelen in het leven. Wilt u bijvoorbeeld uitgebreid revalideren na een knie-operatie of juist geen operatie en een pijnbehandeling? Dit alles moet goed doorsproken worden om die behandeling te starten die het beste bij u past. Uw wensen en situatie zijn bepalend voor de uiteindelijke beslissing.

Dit vraagt ook iets van u! Denk na over wat u wilt. Door de Samen Beslis Hulp in te vullen, bent u beter voorbereid op een gesprek met uw zorgverlener. Zodat u samen kunt bespreken én beslissen over wat voor u belangrijk is en wat het beste bij u past. Want uw zorgverlener heeft medische of zorgkennis, maar u kent uw persoonlijke situatie het beste.

Tip: vul de Samen Beslis Hulp ook in voordat u een gesprek heeft met uw fysiotherapeut of wijkverpleegkundige.

1. Nadenken
Vul de Samen Beslis Hulp in, eventueel samen met uw naaste, voordat u naar de zorgverlener gaat.

U kunt de Samen Beslis Hulp op de computer invullen en zelf opslaan, of printen en op papier invullen. Klik hier: Samen Beslis Hulp. De Samen Beslis Hulp is door Vilans en senioren(organisaties) gemaakt. De Samen Beslis Hulp is door afdelingen gratis te bestellen op info@kbo-brabant.nl. Ook kunnen afdelingen een bijeenkomst over het Samen Beslissen aanvragen.

Voorbeeld: mevrouw Van Eck heeft last van haar knie tijdens het traplopen en het wandelen. Ze vermoedt dat ze artrose heeft en is bang dat ze een knie-operatie moet ondergaan. Ze vult de Samen Beslis Hulp online in en print een kopie uit die ze meeneemt naar de huisarts.

2. Ga het gesprek aan
Vraag aan de doktersassistent een dubbel consult aan voor een Samen Beslis-gesprek. In dit gesprek kunt u vertellen over uw persoonlijke situatie met behulp van een ingevulde Samen Beslis Hulp:

1. Wat is belangrijk voor mij?
a. Hoeveel last heb ik van mijn aandoening in het dagelijks leven
b. Waar ben ik bang voor?
c. Waar ik op hoop
d. Hoe gemotiveerd ben ik om er iets aan te doen?

2. Wat zijn mijn doelen?
a. Wat wil ik weer kunnen?
b. Waar wil ik minder last van hebben

3. Wat zijn mijn mogelijkheden?
a. Wat kan ik zelf doen, of eventueel met hulp van een naaste?
b. Zijn er hulpmiddelen die ik kan gebruiken?
c. Is er zorg of behandeling mogelijk?

4. Wat zijn de voordelen en nadelen van die mogelijkheden?

5. Wat past het beste bij mijn situatie?

Voorbeeld: mevrouw Van Eck neemt de ingevulde Samen Beslis Hulp mee naar de huisarts. Dit helpt haar om te vertellen hoe blij ze wordt van bewegen en buiten zijn. Ze wil haar bewegingsvrijheid heel graag behouden. De huisarts bespreekt met mevrouw van Eck wat een haalbaar doel lijkt bij haar knieklachten: minder pijn en zo goed mogelijk kunnen blijven bewegen, binnenshuis en buiten!

3. Denk vervolgens actief mee over opties en beslis samen!

Naast dat er op medisch gebied misschien oplossingen zijn, is het ook goed om te bespreken wat u zelf misschien kunt doen, of samen met iemand, of met behulp van een hulpmiddel. Uw huisarts is de specialist in medische kennis, en u bent de expert over uw persoonlijke situatie. Samen hebben jullie de juiste kennis om de beste oplossingen te vinden!

Voorbeeld: Tijdens het Samen Beslis-gesprek denkt mevrouw Van Eck actief mee over de opties. Ze vraagt de huisarts naar de mogelijkheden die bij haar situatie passen. Ze is zich ervan bewust dat een operatie niet de enige optie is. Ze ziet op tegen de lange revalidatietijd.

Tijdens het gesprek met de huisarts zijn de voor- en nadelen van de volgende opties besproken:
– medicatie, pijnstillers en ontstekingsremmers
– GLA:D-programma
– injectie in de knie
– verwijzing orthopeed voor een operatie
– omdat mevrouw niet te zwaar was, kreeg ze de optie leefstijlprogramma niet voorgelegd (GLI). Ook is het afwachten voor haar geen optie.

Voorbeeld: mevrouw Van Eck en de huisarts kiezen samen voor het trainingsprogramma GLA:D. Het is een nieuw programma uit Scandinavië bij de fysiotherapeut. De oefeningen verminderen pijn en voorkomt dat klachten verergeren. Zo kunnen patiënten in hun eigen buurt en met eigen inzet een knie- of heupprothese uitstellen of zelfs voorkomen.

Mevrouw Van Eck vindt dat deze oplossing goed bij haar past: ze hoopt dat de pijnklachten snel zullen verminderen en is heel gemotiveerd om aan het programma mee te doen. Want…….de zomer komt eraan en het buitenleven lonkt!

Door de goede voorbereiding van mevrouw Van Eck krijgt ze veel terug, want uit onderzoek blijkt dat:
– Mensen staan dan meer achter het genomen besluit
– Mensen ervaren meer dat hun autonomie wordt gerespecteerd
– Er is dan meer aandacht voor de problemen die er voor mensen echt toe doen.
– Mensen zijn beter geïnformeerd en daardoor minder angstig
– Het zorgt voor meer betekenisvolle relaties (binnen families en zorgverleners)
– Huisartsen en praktijkondersteuners lieten ons weten het fijn te vinden dat mensen het gesprek zo goed met de Samen Beslis Hulp hebben voorbereid. Zij kunnen dan betere vervolgstappen zetten die meer aansluiten bij uw wensen en behoeften.

Verschil benadering van zorgverleners en ouderen
Uit onderzoek van Cynthia Hofman blijkt dat ouderen vaak andere prioriteiten hebben dan dat hun artsen denken. Ouderen vinden zelfstandig functioneren het allerbelangrijkste. Zorgverleners richten zich vaak op pijnbestrijding. Bedenk dat artsen vaak kundig zijn, maar niet altijd weten welke behandeling de grootste meerwaarde heeft voor u. Bespreek dus daarom niet alleen uw lichamelijke klachten, maar vooral ook wat belangrijk voor uw welbevinden is. Geef zelf aan welke doelen u nastreeft.

Ook uit onderzoek van Veerle van der Klei over Wat vinden ouderen belangrijke behandeldoelen bij acute of ernstige ziekte blijkt dat:
1. 87 procent van de deelnemers aan het onderzoek niet naar een verpleeghuis wil.
2. 84 procent wil onafhankelijkheid behouden. Het gaat zowel om thuiswonende ouderen en ouderen die in een verpleeghuis wonen.
3. 83 procent wil kwaliteit van leven behouden
4. Slechts 31 procent wil een levensverlengende behandeling (dit geldt voor mensen die zowel thuis- als in een verpleeghuis wonen).

Zorgverleners richten zich bij ouderen die ziek zijn op genezen en verlengen van leven. Zo zijn zij opgeleid. Volgens Veerle van der Klei hebben zij een ander behandelperspectief dan senioren. Daarom is een tijdig gesprek hierover heel belangrijk en bij voorkeur voordat u iets ernstigs overkomt. U kunt zelf het initiatief nemen om hierover in gesprek te gaan met uw zorgverleners. Uw huisarts kan er ook naar vragen. Vaak wordt het een ACP-gesprek genoemd (Advance Care Planning) of pro-actieve zorgplanning. Vraag of uw behandelwensen in het patiëntendossier worden opgenomen.

Samen beslissen over uw laatste levensfase
Bent ú voorbereid op uw laatste levensfase?
Waarom bereiden we ons wel goed voor op belangrijke gebeurtenissen in ons leven zoals de geboorte of een huwelijk, maar vaak niet of nauwelijks op onze laatste levensfase? Natuurlijk is de dood geen gemakkelijke onderwerp Praten over de dood is vaak nog een taboe. Toch weten we allemaal dat er ooit een einde aan ons leven zal komen. En juist dan zijn er nog allerlei keuzes te maken. Door dit nu al goed te regelen, ontstaat er later rust. Rust bij uzelf, maar ook bij uw naasten en bij die werken in de zorg.

Op welke leeftijd?
Hoewel we vaak denken aan ouderen als het gaat om de laatste levensfase, zegt leeftijd eigenlijk niet zoveel. Voor de een is de laatste levensfase nog ver weg, terwijl die voor een ander al is aangebroken.

Wat is een goed moment?
Voor mensen op hoge leeftijd komt het levenseinde steeds dichterbij. Hetzelfde geldt voor patiënten met een ongeneeslijke ziekte. Voor hen kan de laatste levensfase al op jonge leeftijd beginnen. Daarom is het nooit te vroeg om na te denken en in gesprek te gaan over de dood. Niet omdat we willen dat het levenseinde spoedig komt, maar omdat we zo lang mogelijk een goed leven willen leiden.

Taboe op de dood
In onze samenleving praten we niet graag over de dood. Wat zal de ander daarvan denken? Wanneer spreek je hierover met je partner, de kinderen en de mensen in de zorg? Wat is een goed moment?

U beslist er zélf over!
Hoewel er meer mensen betrokken zijn bij het gesprek over uw laatste levensfase, heeft slechts één persoon de regie. Eén persoon heeft de touwtjes in handen, dat is over wie het gaat: dat bent u zelf! U beslist zelf wanneer u over uw wensen, ideeën of keuzes in gesprek wilt gaan.

Wanneer ga ik hierover in gesprek?
Ga in gesprek wanneer u eraan toe bent. Wacht er niet te lang mee, maar neem er wel voldoende tijd voor.

Wat kunt u doen?
► Stap 1 – Denk erover na
Denk eerst eens rustig na over uw eigen wensen: ‘Hoe zie ik mijn laatste levensjaren? Wat vind ik belangrijk? Wat wil ik wel, of juist niet? Waar zou ik willen sterven?’

► Stap 2 – Praat erover Ga in gesprek over uw eigen wensen, ideeën en keuzes met uw naasten. Bijvoorbeeld met uw partner, kinderen, vrienden. Of met uw vertrouwenspersoon in de zorg zoals uw huisarts, specialist of verpleegkundige. Zij kunnen uw vragen beantwoorden en u adviseren met hun kennis en ervaring. Bespreek met diegene wat u belangrijk vindt, zoals uw wensen over:
• Wil ik thuis sterven, in het ziekenhuis, verpleeghuis of hospice?
• Wil ik nog met iemand spreken voordat ik sterf?
• Wil ik begraven of gecremeerd worden?
• Welke andere wensen heb ik nog?

► Stap 3 – Leg uw wensen vast
Leg uw persoonlijke wensen vast. Dat kan op twee manieren:
• U kunt uw wensen vastleggen in een wilsverklaring
• U kunt uw wensen vastleggen in uw eigen patiëntendossier bij uw huisarts of specialist.

Er zijn standaardformulieren, waarin u belangrijke zaken op een eenvoudige manier kunt invullen en ondertekenen. Hierin kunt u bijvoorbeeld vastleggen hoe u denkt over:
• Reanimeren; wil ik dat wel of niet? Wanneer wel, wanneer niet?
• Intensive care; wil ik wel of niet kunstmatig beademd worden?
• Bewust stoppen met eten en drinken; wil ik zelf stoppen met eten en drinken om met dood te bespoedigen. Lees een patiëntenbrochure hierover.
• Palliatieve sedatie; wil ik mijn bewustzijn verlagen bij onbehandelbaar lijden?
• Orgaan- en weefseldonatie; wil ik mijn organen doneren?

Vul dit in op deze eenvoudige wilsbeschikking:
Deze eenvoudige wilsverklaring heeft geen betrekking op een euthanasiewens. Hiervoor kunt een aparte wilsverklaring schrijven en bespreken met uw arts.
• Schriftelijk euthanasieverzoek
U kunt uw vraag om euthanasie opschrijven. Dat document heet een schriftelijke euthanasieverzoek. U schrijft dan op wanneer u zou willen dat een arts u helpt met sterven. U omschrijft wat voor u ondraaglijk lijden is. Dit is lijden dat u niet meer aan zou kunnen. Ook moet dit lijden niet meer over kunnen gaan, dus uitzichtloos zijn. Als het zover is, beslist uw arts of uw situatie past bij alle 6 zorgvuldigheidseisen van de wet. Ook als u een schriftelijk euthanasieverzoek heeft, beslist de arts. U heeft geen recht op euthanasie. De arts mag altijd beslissen om geen euthanasie uit te voeren.

Tips voor het schrijven van uw schriftelijk euthanasieverzoek leest u in de brochure Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek.

Levenstestament
Veel mensen willen zaken vastleggen en het aantal levenstestamenten stijgt snel. Een notarieel levenstestament is met name bedoeld voor financiën, maar niet voor het vastleggen van bovenstaande medische zaken. Deze zaken legt u vast bij (huis)arts in het medisch dossier. Een proactief zorggesprek hoort bij mensen die medische kennis van zaken hebben en dat heeft een notaris nooit.

Rust en duidelijkheid
Door de regie te hebben over uw laatste levens fase, zorgt u voor rust en duidelijkheid. Dit geeft vaak een goed gevoel. In de eerste plaats doet u dat voor uzelf. Maar u helpt daarmee ook uw naasten én de mensen in de zorg. Zij weten dan wat uw wensen zijn. En hoe ze mogen handelen als het eenmaal zover is.

Diensten van Senioren Brabant-Zeeland
Uw afdeling kan via info@seniorenbrabantzeeland.nl een lezing aanvragen met als titel: Praten over het levenseinde. Leden van de werkgroep Identiteit en Zingeving verzorgen deze lezing.
Wilt u gespreksgroepen organiseren, dan kunt een opgeleide gespreksleider aanvragen bij Senioren Brabant-Zeeland.

U kunt bij Senioren Brabant-Zeeland de volgende spellen lenen:
Kiezen & Delen
Kiezen & Delen is een kaartspel vol vragen en keuzes. Over het leven, ziek zijn en de dood. Dit spel helpt u ontdekken wat voor u van waarde is. Daarnaast is het een laagdrempelig hulpmiddel om het gesprek aan te gaan met uw naasten. Dit spel kunt u lenen bij Senioren Brabant-Zeeland.

Uitvaartwensenspel
Doel van het spel is met elkaar in gesprek te gaan over de dood (als deze hopeljk nog niet zo nabij is), en om je tijdens het leven al even bewust te worden van en stil te staan bij de dood en je afscheid en het bespreekbaar maken daarvan. In een klein groepje, dat u zelf kunt samenstellen, halen we het denken over uw eigen uitvaart en die van anderen uit de taboesfeer. Door middel van vragen, stellingen en muziekfragmenten komt u in gesprek en deelt u ervaringen en wensen. Dit spel kunt u lenen bij Senioren Brabant-Zeeland.

Meer informatie:
– Voorbereidinglaatstelevensfase.nl
– Thuisarts.nl
– Vilans.nl

De tekst over Samen beslissen over Zorg en Ondersteuning is opgesteld door Senioren Brabant-Zeeland en Vilans. De tekst over Samen Beslissen over de laatste levensfase is met toestemming overgenomen van de flyer Voorbereiding Laatste Levensfase van ziekenhuizen, huisartsen, verpleeghuizen, wijkverpleging en het welzijnswerk in Drenthe.

In de media

ONS Magazine

NPO/radio 1

Seniorenjournaal