KBO-Brabant: randvoorwaarden digitale zorg niet op orde

Uitsluiting en onderbehandeling ligt op de loer

Aanstaande donderdag vindt een debat plaats over gegevensuitwisseling, e-health en slimme zorg. KBO-Brabant heeft aandacht gevraagd voor 70-plussers met verschillende aandoeningen tegelijkertijd (multimorbiditeit). De huidige knelpunten in de zorg en voorgenomen plannen in het Integraal Zorgakkoord (IZA) zetten de toegankelijkheid van medische zorg voor ouderen zwaar onder druk.

Onvoldoende gebruik van online inzage en gegevensuitwisseling

Ouderen met verschillende aandoeningen hebben te maken met verschillende zorgverleners, waaronder wijkverpleegkundige, huisarts, medisch specialisten, en soms dus zelfs met verschillende ziekenhuizen. Al deze zorgverleners hebben een eigen patiëntenportaal waarvan patiënten gebruik kunnen maken om te beeldbellen, om afspraken te maken en om inzage te krijgen in de medische gegevens die de betreffende zorginstelling van hen heeft. Tussen deze verschillende patiëntenportalen vindt geen uitwisseling plaats.

Al jaren is het de ambitie om op één plek alle gezondheidsgegevens van patiënten bij elkaar te houden. In deze Persoonlijke Gezondheids Omgeving (PGO) zou een compleet overzicht van zorg en gezondheid, online inzage in uitslagen, medicatieoverzichten en de voorbereiding op het volgend digitale consult te zien moeten zijn. De huisarts en wijkverpleegkundige zijn voor ouderen centrale spelers in de basiszorg. Zij dienen gemakkelijk informatie uit te kunnen wisselen met apothekers, paramedici, verpleegkundigen en medisch specialisten. Ondanks de jarenlange ambitie is er anno 2022 nog steeds geen landelijk dekkende infrastructuur waarmee zorgverleners gezondheidsinformatie kunnen delen of ontvangen. Op dit moment vindt informatieuitwisseling veelal telefonisch, via chat, e-mail, digitaal transfersysteem of schriftelijk plaats. Ook het gebruik van online inzage in huisartsgegevens ligt laag. Weliswaar heeft 99 procent van de huisartsenpraktijken een systeem voor online inzage in gebruik genomen, maar slechts 17 procent van de patiënten maakt daar gebruik van.

Naar verluidt gaat het IZA uit van meer concentratie en specialisatie van ziekenhuizen. KBO-Brabant beschouwt dit echt als een brug te ver als het gaat om ouderen met multimorbiditeit. Maar ook als daar (nog) geen sprake van is, signaleren wij dat de randvoorwaarden voor concentratie nog niet op orde zijn, zoals de reeds genoemde beschikking over een landelijk dekkende infrastructuur voor gegevensuitwisseling, waarin ook de wensen van ouderen zelf ten aanzien van passende zorg opgetekend kunnen worden.

• Aanbeveling: één centraal patiëntenportaal

De huidige veelheid van verschillende patiëntenportalen leidt er mede toe dat de oudere zorgvrager gebruikmaking van digitale systemen voor zich uit schuift. KBO-Brabant zou graag zien dat er een patiëntenportaal komt met een landelijk dekkende infrastructuur, opdat de patiënt ook de nodige regie kan nemen in de eigen gezondheidssituatie.

• Aanbeveling: verbod op uitsluitend digitale communicatie zorgverzekeraars

In het IZA neemt digitalisering een centrale plek in omdat het aantal zorgmedewerkers niet mag/kan stijgen. Digitalisering kent veel voordelen, maar als mensen niet kunnen aansluiten, liggen onderbehandeling en uitsluiting op de loer. Sommige basisverzekeringen (veelal de goedkope variant) van zorgverzekeraars zijn uitsluitend digitaal af te sluiten en ook de communicatie met de zorgverzekeraar kan dan uitsluitend digitaal plaatsvinden. Dit zet de rechtsgelijkheid zwaar onder druk en zou door de minister verboden moeten worden. Tenminste dient er een vangnet te komen voor ouderen die niet (meer) digitaal onderlegd zijn. De toegang tot basiszorg en zorgverzekeringen moet ook voor hen goed en gelijkwaardig geregeld zijn.

• Aanbeveling: co-creatie en centrale regie

Neem ouderen mee bij het ontwerp en de inrichting van digitalisering in de zorg.